Tahribatsız muayene (Non-Destructive Testing, Kısaca: NDT), inceleme yapılacak olan makine, malzeme, ekipman ya da parçanın bütünlüğüne zarar vermeden yapılan kontrol ve muayene türüdür.
Kullanım amacı için gerekli olan özellikleri bozmadan, hasar vermeden gerektiğinde tüm malzemenin muayenesine imkân veren deney ve test türüne tahribatsız muayene yöntemleri denir.
İş Ekipmanının Periyodik Kontrol ve Testleri; İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, ilgili standartlar ve imalatçı kriterleri göz önünde bulundurularak birçok metotla gerçekleştirilmektedir.

(Örneğin Hidrostatik Test, Statik Test, Dinamik Test, Tahribatsız Muayene Yöntemleri vb.)
Bu test yöntemleri metotları itibariyle çoğu zaman kullanılan makine ve iş ekipmanının yıpranmasına ve mevcut kullanım kapasitelerinin üzerinde bir kapasite ile zorlanmaları sebebiyle istenmeyen tahribatların oluşmasına neden olabilmektedir.

İşyerlerinde kullanılan makine ve ekipmanların mevcut zorunlu haller sebebiyle Tahribatlı muayenelerin yapılamadığı durumlarda(üretimin durmaması, diğer test metodlarının uygulanmaması vb.) standartlarda belirtilen Tahribatsız muayene yöntemleri ile periyodik kontrollerin yapılmasına müsaade edilmektedir. İlgili periyodik kontrollerin Tahribatsız muayene yöntemleri yapılması söz konusu olduğu hallderde o makine ve ekipmanlara düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilmelidir.

Kullanımda olan başta basınçlı kaplar ve kaldırma ekipmanları statüsündeki tüm iş ekipmanlarının periyodik kontrollerinde dahil olmak üzere Tahribatsız muayene; Makine (mamül veya yarı mamül) ve teçhizatların imalat süreçlerindeki testleri, kaynak kontrolleri, boru tesisatlarının kontrolleri kontrolü ve sertifikasyonunda en yaygın şekilde uygulanmaktadır.

Tahribatsız muayene metoduna dair bilgileri ‘İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin Ek-III’te yer alan 1.7.5. , 2.1.1 ve 2.1.3 alt bentlerinde görebilmekteyiz.

Periyodik kontrole tabii tutulacak makine ve ekipmanların tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılması durumunda, bu kontroller sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almış mühendisler ve aynı eğitimi almış tekniker veya yüksek teknikerler tarafından yapılabilinmektedir.
A STANDARTS, TS EN 473 (ISO 9712) standardına göre sertifikalandırılmış, seviye II ve seviye III uzman olan mühendis kontrolör kadrosuyla, endüstriyel ve kaynaklı ürün uygulamaları ile iş ekipmanları yönetmeliğine göre ekipmanların periyodik kontrollerinde Tahribatsız Muayene Hizmetlerini hassas ve kalibreli ölçüm araçları vasıtasıyla destek sağlamakta, işletmenizde kullanılan Makine ve Ekipmanların periyodik kontrol ve testlerinde Akredite Muayene Kuruluşu olarak sizlere yüksek standartlarda hizmet sunarak bağımsız ve güvenilir 3. Taraf mühendislik kontrolleri gerçekleştirmektedir.

A STANDARTS TARAFINDAN UYGULANAN TAHRİBATSIZ MUAYENE METOTLARI

Tahribatsız Muayene Hizmetleri
Görsel Muayene
Sıvı Penetrant Muayenesi
Manyetik Parçacık Muayenesi
Ultrasonik Muayene
Radyografik Muayene

1. Görsel Muayene
Çıplak gözle yapılan muayenedir. Bir ürünün yüzeyindeki süreksizlikler, yapısal bozukluklar, yüzey durumu gibi kaliteyi etkileyen parametrelerin optik bir yardımcı (büyüteç gibi) kullanarak veya kullanmaksızın muayene edilmesidir. Gözle muayene çok basit bir metot olarak görünse de kendine özgü incelikleri vardır. Genellikle bir başka tahribatsız muayene metodunun uygulanmasından önce yapılması gereken bir çalışmadır. Zaten diğer tahribatsız muayene yöntemleri için hazırlanmış uygulama standardlarının çoğunda da öncelikle gözle muayene yapılması ve bulguların kaydedilmesi istenir.

2. Penetrant Muayene
Girici boya muayenesidir. Sadece malzeme dış yüzeyinde açılan hatalar tespit edilebilir.Sadece gözenekli malzemeler bu muayeneye tabii tutulmaz.
a) Ön temizlik : Malzeme yüzeyindeki yabancı maddeleri yag kir pas temizlemek için yapılır.
b) Penetrent tatribi : Penetrant sıvısı yüzeye püskürtülür, çatlağı doldurur. 15 dk beklenir
c) 2. temizlik : malzeme yüzeyindiki kırmızı sıvının (penetrant) temizleme işlemidir.
d) Developer tatbiki : Su,çözücü ya da püskürtme ile tatbik edilebilir. Çatlaktan sıvıyı emip dışarı çıkarır.
e) İnceleme : Gözle ya da flor ışık altında muayene edilir florasan sıvı kullanılıp kullanılmadığına göre.

3. Manyetik Partiküllerle Muayene
Sadece ferromanyetik(mıknatıslanabilir) malzemenin muayenesi yapılabilir. Parça mıknatıs hale getirilir. Yumuşak demir üzerinden manyetik alan çekilirse eski haline döner. C’lu çeliklerden manyetik alan kaldırılsa bile malzemede çatlak varsa kutuplaşma bir süre devam edebilir. Manyetik alanla enine, elektrik alanla boyuna hatalar tespit edilebilir.
Rahatlıkla akabiliyor.Hatalı malzemede hatanın man. Alana gösterdiği direnç büyük. Üzerinden alternatif akım geçen bir bobin iletken bir malzemeye yaklaştırılırsa bu malzeme içinde girdap alımları endüklenir. Endüklenen girdap akımları ilave bir manyetik alan meydana getirirler. Bu alan ya bizzat onu uyaran bobin veya bir ayrı bobin tarafından detekte olunabilir. Malzeme içinde mevcut kusurlar, geometrik ve metalürjik değişmeler elektriksel iletkenlik ve permeabilitide, dolayısıyla Endüklenen girdap akımlarında lokal değişmelere sebep olurlar. Girdap akımlarındaki bu değişmeler detektör bobin tarafından uygun bir cihaza gönderilir. Okuma cihazı ibreli bir cihaz, scope, kalemli kaydedici, ışıklı veya sesli alarm, sayıcı, otomatik damgalayıcı veya ayırıcı bir cihaz olabilir. Böylece malzemenin elektriksel, manyetik ve geometrik süreksizlikleri endirekt olarak ölçülebilir.
İletken olmayan malzemelere uygulanamaz. Ancak bunun bir istisnası vardır; iletken bir malzeme üzerinde iletken olmayan bir kaplamanın kalınlığı girdap akımları ile ölçülebilmektedir.

4. Ultrasonik Muayene
Merkezi frekans 0,1-15 MHz arasında ve bazen 50 MHz ile, çok kısa ultrasonik darbe-dalgalar malzeme ya da iç sorunları tespit etmek için malzeme canlandırmak için başlatılan olan ultrasonik test olaraktır.Bu teknik de sık test nesnenin kalınlığını belirler, örneğin pipework korozyon izlemek için kullanılır.
Ancak aynı zamanda ahşap ve kompozit beton, kullanılabilen Ultrasonik test genellikle çelik ve diğer metaller ve alaşımları üzerine, daha az çözünürlük olsa yapılır.Bu olmayan bir form-destructive testing havacılık, otomotiv ve diğer ulaşım sektörleri gibi birçok sektörlerde de kullanılır.

5. Radyografik Muayene
Radyografik Muayene (RT) veya endüstriyel röntgen, bir nondestructive test ediyor gizli kusurları için kısa dalga boyu elektromanyetik radyasyon (yüksek enerji photons) genel yetenek çeşitli malzeme işlemek için kullanarak materyalleri teftiş ve (NDT) yöntemi.
Ya bir X-ray makinesi veya radyoaktif kaynak (IR-192, Co-60 ya da nadir durumlarda Cs-137 in) photons bir kaynak olarak kullanılabilir. Nötron radyolojik test (NR) olarak kullanır radyolojik test bir varyantı olduğunu photons yerine neutrons malzeme işlemek için.Çünkü neutrons kurşun ve çelik ile kolaylıkla ama geçirebiliriz plastik, su ve yağ tarafından durduruldu Bu, X çok farklı şeyler ışınlarından görebilirsiniz.
Radyasyon malzemenin ters taraftan çıkan miktarı beri algılanabilir ve ölçülebilir, radyasyon bu tutar (veya yoğunluğu varyasyonları) kalınlık veya malzemenin kompozisyonu belirlemek için kullanılır.Derinlemesine Işınımları bu dalga boyu en az 10 nanometres ve elektromanyetik spektrumun bu bölümüne kısıtlandı.

6. Eddy Current Muayenesi
Eddy-current test iletken malzeme kusurları tespit elektromanyetik endüksiyon kullanır.Birçok sınırlamalar, aralarında: sadece iletken malzeme, erişilebilir olmalıdır malzemenin yüzeyinde test edilebilir, malzemenin bitiş kötü kaynaklar neden olabilir, malzemenin içine nüfuz ve derinliği sınırlı olduğunu ve bu paralel yalan kusurlarını soruşturmanın mümkün olabilir.
Ancak, eddy-current test veya malzemenin yüzeyine yakın çok küçük çatlaklar algılayabilir, asgari hazırlık gerekir ve yüzeyler fiziksel karmaşık geometriler soruşturma olabilir.Ayrıca, elektrik iletkenliği ve kaplama kalınlığı ölçümü için yararlıdır.
Test cihazları, hemen geribildirim sağlamak ve taşınabilir olan söz konusu öğe temas gerekmez.Testleri kullanılan tahribatsız muayene teknikleridir. Her birinin kullanım alanları özelliklerine göre değişir.

7. Phased Array Yöntemi
Malzemeye phased array cihazları ile muayene yapılır. Ultrasonik muayeneye göre daha avantajlıdır. Ultrasonik muayenede malzeme içi düzensizliklerin tespiti için 3 boyuttan muayene yapılmasına karşı phased array ile tek seferde hataların yönelimi ve malzeme içerisindeki konumları hakkında bilgi alınabilir.